” Life is too complicated not to be orderly.”
” The purpose of life is not to be happy—but to matter, to be productive, to be useful, to have it make some difference that you lived at all.”
“Starve your distraction and feed your focus”*
Αυτά είναι κάποια από τα ινσταγκραμικά quotes που κυκλοφορούν, σε σχέση με την παραγωγικότητα σήμερα. Και όλα τα υπόλοιπα δηλαδή βρίσκονται στο ίδιο κλίμα του “δούλεψε σκληρά- όχι διαλείμματα- συνεχής προσήλωση μέχρι να σε πιάσει πονοκέφαλος γιατί αλλιώς δεν έδωσες αρκετά- πιο γρήγορα, πιο συγκεντρωμένα- μην είσαι τεμπέλης- εξαντλήσου. ” Το lifestyle της ζωής οργανωμένης σε λίστες καθηκόντων και υπενθυμίσεις ειδικών εφαρμογών κατέλαβε μεγάλο ποσοστό των σόσιαλ μίντια αλλά και το μυαλό του χρήστη τους. Άλλη μια ιντερνετική πλύση εγκεφάλου που μας κάνει να πιστεύουμε ότι ΠΑΝΤΑ πρέπει να θέτουμε ένα στοχο, όλα να είναι μέρος ενός προγράμματος και ΠΑΝΤΟΤΕ να κάνουμε κάτι που θα μας φέρει πιο κοντά στην εκπλήρωση του, αλλιώς είμαστε τεμπέληδες, άχρηστοι που τα ξύνουν.
Η αναζήτηση της μέγιστης παραγωγικότητας είναι τώρα παρόμοια με μια θρησκεία, η οποία αποτελείται από αρχιερείς (υπεύθυνοι διαχείρισης χρόνου, εμπειρογνώμονες της ζωής, προπονητές παραγωγικότητας, υπευθύνους διαχείρισης), διάφορες διδασκαλίες (εφαρμογές, εργαλεία, προσεγγίσεις, μέθοδοι, υπενθυμίσεις, μορφές πειθαρχίας) και εκατομμύρια πρόθυμων υποψήφιων (πρώιμοι υιοθετώντες, συμμετέχοντες σε εργαστήρια, μαρτυρίες, θιασώτες). Μια αναζήτηση στο διαδίκτυο του “πώς να είμαι πιο παραγωγικός” αποδίδει, επί του παρόντος 40.900.000 αποτελέσματα.
Η κοινωνία της εργασίας απαιτεί πράγματι παραγωγικούς οργανισμούς, και έτσι μας χρησιμοποιεί, κάπως παρόμοια με τον τρόπο που κάνει η φυσική επιλογή, για να αναπαράγει τον εαυτό της. Η εσωτερίκευση της παραγωγικότητας, όπως επεσήμανε ο Foucault, είναι πιο αποτελεσματική σε σχέση με την αυτοπειθαρχία για τη σημερινή κοινωνία.
Εμείς υιοθετούμε την ψευδαίσθηση ότι η προσωπική παραγωγικότητα είναι ο τέλειος πόνος ή η ίδια η ευτυχία, όταν στην πραγματικότητα ο στόχος της προσωπικής παραγωγικότητας είναι να επιτρέψει τη συνεχιζόμενη κοινωνία εργασίας. Η φυσική επιλογή δεν μας θέλει να είμαστε ευτυχείς, αλλά μάλλον να είμαστε παραγωγικοί. Η αλήθεια είναι ότι είμαστε εργαλεία.
Δημιουργούμε συστήματα παραγωγικότητας για να δρούμε πιο αποτελεσματικά και να κάνουμε περισσότερα. Όταν ξεκινάμε αυτό το μονοπάτι, ο λόγος είναι να έχουμε περισσότερο ελεύθερο χρόνο και να μειώσουμε το άγχος των ημιτελών εργασιών που κρέμονται πάνω από τα κεφάλια μας. Αν γίνει, δεν χρειάζεται να το σκεφτούμε πια, έτσι; Αλλά κάπου χάνουμε την όρασή μας και η επιθυμία μας να πετύχουμε γίνεται μια εμμονή, αντί για χαρά και ένα μέσο για να βελτιώσουμε τη ζωή μας, έχει γίνει ζοφερό καθήκον.
Η βασική αρχή της λατρείας της παραγωγικότητας είναι πως έχουμε μετατρέψει ένα μέσο σε ένα σκοπό. Δεν βλέπουμε πλέον το δάσος για τα δέντρα. Αντί να κάνουμε πράγματα για να τα απολαύσουμε, κάνουμε τα πράγματα μόνο για το μελλοντικό όφελος. Δεν φτάνουμε ποτέ εκεί, επειδή ζούμε συνεχώς στο μέλλον. Η εμμονή μας με τους στόχους μας μας έφερε από την έμπνευση, την υποδούλωση. Είναι δύσκολο να θυμηθείς τον αυθεντικό λόγο για τους στόχους σου και να μην αφήσεις την ταυτότητά σου να παγιδευτεί απλά στην εκπλήρωσή τους.Είμαστε τόσο εμμονικοί με την τελειοποίηση, που δεν εκτιμούμε καν τα αποτελέσματα όταν φθάνουν. Είμαστε ήδη στριμωγμένοι στο “τι θα είναι το επόμενο”.
Γιατί γινόμαστε εμμονικοί με το να είμαστε διαρκώς απασχολημένοι; Θα μπορούσαμε να πούμε πως κερδίζει κανείς την ψευδαίσθηση του ελέγχου σε έναν κόσμο που δεν του δίνει τον έλεγχο. Οι δουλειές μας, η διαφήμιση, οι φόροι, το δίκαιο, η ασφάλεια, οι κανόνες του τοπικού μας πολιτισμού παίρνουν τον έλεγχο της ζωής μας μακριά από εμάς. Η ανθρώπινη αντίδραση είναι να καταφύγει σε κάποιον τρόπο οργάνωσης και έλεγχου, στην κατασκευή ενός χρονοδιαγράμματος ζωής.
Αυτή η ασθένεια του να είσαι «απασχολημένος» (και ας το αποκαλούμε αυτό που είναι, η δυσκολία του να είσαι πολυάσχολος, όταν δεν έχεις ποτέ περιθώριο να είσαι χαλαρός) είναι πνευματικά καταστροφική για την υγεία και την ευημερία μας. Από τη δεκαετία του 1950, είχαμε τόσες νέες τεχνολογικές καινοτομίες που πιστεύαμε (ή υποσχέθηκαν) ότι θα κάνουν τη ζωή μας ευκολότερη, ταχύτερη και απλούστερη. Ωστόσο, και πάλι δεν έχουμε περισσότερο “ελεύθερο” ή χαλαρό χρόνο σήμερα συγκριτικά με προηγούμενες δεκαετίες.
Η εργασιακή κουλτούρα επαυξάνει την εμμονή με την παραγωγικότητα. Πηδάμε σε οτιδήποτε υπόσχεται περισσότερη απόδοση σε λιγότερο χρόνο. Δοκιμάζουμε όλα τα τελευταία εργαλεία και gadgets. Ποιος μπορεί να μας κατηγορήσει; Εξάλλου, ζούμε σε μια εποχή όπου υπάρχει μια άνευ προηγουμένου ροή πληροφοριών. Είμαστε χαμένοι σε μια θάλασσα επικοινωνίας. Δεν υπάρχει τίποτα εγγενώς λάθος στο να θέλουμε να διαχειριστούμε καλύτερα τον χρόνο μας. Εκτός από ότι για τους περισσότερους από εμάς, η αυξημένη παραγωγικότητα δεν έχει οδηγήσει σε λιγότερη εργασία. Σίγουρα κάνουμε περισσότερα σε λιγότερο χρόνο, αλλά πώς αξιοποιούμε το κέρδος χρόνου μας; Για να δουλέψουμε περισσότερο.
Δεν εκτιμούμε την παραγωγικότητα καθεαυτή. Τώρα κυνηγούμε τα δικά μας στατιστικά στοιχεία, μόνο για να σπάσουμε τα δικά μας ρεκόρ, λες και τρέχουμε αγώνα δρόμου. Όσο γρηγορότερα μπορούμε να διαχωρίσουμε τα στοιχεία των υποχρεώσεων, τόσο πιο γρήγορα μπορούμε να προσθέσουμε περισσότερα στη λίστα
Σχεδόν αισθάνομαι ότι η πλειοψηφία των “lifestyle” youtubers και ινσταγκραμικών προτύπων απλώς μπλόφαρει σε αυτό το μεγαλύτερο μέρος. Και τι μας λέει τελικά το “Multi tasking- παραγωγικό πρότυπο που παρουσιάζεται διαδικτυακώς; Ξυπνάτε στις 5πμ (λυπάμαι που δουλεύω νύχτες, είμαι μια μη παραγωγική αποτυχία;), διατηρώντας εκατό λίστες, χρονοδιαγράμματα, περιοδικά και εφαρμογές για να διαχειριστείτε τη ζωή σας, τρώγοντας vegan και σχεδιάζοντας κάθε μέρος της διατροφής σας ενώ παράλληλα πραγματοποιείτε 5 διαφορετικές δραστηριότητες εκείνη την ημέρα.
Δεν σας ρωτάω πόσα στοιχεία βρίσκονται στη λίστα υποχρεώσεων σας, ούτε πόσες φορές χτυπά το κινητό σας λόγω υπενθυμίσεων. Θέλω να μάθω πώς κάνει η καρδιά σου αυτή τη στιγμή. Πες μου. Πες μου ότι η καρδιά σου είναι χαρούμενη, πες μου ότι η καρδιά σου πονάει, πες μου ότι η καρδιά σου είναι λυπημένη, πες μου ότι η καρδιά σου χτυπά με μια ανθρώπινη απόχρωση. Εξετάστε την καρδιά σας, εξερευνήστε την ψυχή σας και, στη συνέχεια, πείτε μου κάτι για αυτές.
Πες μου ότι θυμάσαι ότι είσαι ακόμα ανθρώπινο ον, κάτι περισσότερο από ένα μηχάνημα, που ελέγχει στοιχεία από τις καλλιγραφικά γραμμένες to-do lists του.
Βάλτε το χέρι στο χέρι μου, κοιτάξτε με στα μάτια και συνδεθείτε μαζί μου για ένα δευτερόλεπτο. Βοηθήσε να θυμηθώ ότι είμαι κι εγώ ένα πλήρες ανθρώπινο ον, ένα ανθρώπινο ον που λαχταράει και μια ανθρώπινη πινελιά.
*Μεταφράσεις των quotes:
“Η ζωή είναι πολύ περίπλοκη, ώστε να μην είναι ταξινομημένη”
“Ο σκοπός της ζωής δεν είναι να είναι ευτυχής – αλλά να είσαι παραγωγικός, να είναι χρήσιμος, να κάνει κάποια διαφορά το ότι έζησες”
” Μην ταίζεις την απόσπαση προσοχής σου, τάισε την προσήλωση.”
Η τρυφεράδα θα σώσει τον κόσμο.
Γράφω γιατί αλλιώς θα σκάσω.