ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΕΜΑΣ – Μια συνοπτική κριτική ματιά του Σταμάτη Γαλάνη
Όπως ξεκινά η περιγραφή στο οπισθόφυλλο του βιβλίου «ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΕΜΑΣ», «σε ένα κόσμο ρευστό, μεταβαλλόμενο, τραγικά επικίνδυνο», η συγγραφέας Νούλη Τσαγκαράκη μας πιάνει από το χέρι και μας οδηγεί στην ασφάλεια, την αυτοθυσία, την αγάπη, την ανιδιοτέλεια και την γενναιοδωρία της καρδιάς. Τα διηγήματα της δεν είναι απλά ιστορίες φαντασίας – είναι ιστορίες ζωής. Ιστορίες της διπλανής πόρτας, της διπλανής χώρας, πόλης ή παραλίας. Θα έλεγε κανείς ότι η συγγραφέας βρισκόταν εκεί, πάνω στην βάρκα των προσφύγων ατενίζοντας με θλίψη και οργή τα ξεβρασμένα πτώματα των ατύχων, δίπλα από τους προβληματισμούς και τις παράδοξες κυκλοθυμικές σκέψεις του ανέργου Στέλιου, δίπλα από τον πόνο της ηλικιωμένης μάνας του: «πόσο ν’άντεχε η δόλια με όσα ζούσε! Λογαριασμός και εγκεφαλικό! Την έφαγε το άγχος. Μαζί της έφυγε και η σύνταξη…» Ύστερα, καθισμένη στο αυτοκίνητο της χαιρέκακης Έλενας και του πανιασμένου από τον φόβο, Λιμπάν. Και μέσα στην ανύπαρκτη «περηφάνια» του πεινασμένου Μπιλάλ.
Η αγωνία της γίνεται αυτόματα δική μας αγωνία. Αγωνία για την ζωή, την επιβίωση, αγωνία για ένα «μεροδούλι», όπως εύστοχα το τοποθετεί. Αγωνία για τον άνθρωπο, και ακόμα περισσότερο, τον διαρκώς αναζητούμενο ανθρωπισμό μέσα μας. «Δεν είναι ψάρια ρε φίλε, άνθρωποι είναι» φωνάζει μέσα από την βάρκα ο ταραγμένος Αργύρης! Μονάχα για να παραλάβει την ψυχρή ανταπόκριση του «φίλου» του, Πανάγου. «Φτού σου ρεζίλα, έγινες και παραμάνα τώρα»! Κάθε σελίδα μας παρακινεί να πλησιάσουμε τους ήρωες αισθαντικά, ευαίσθητα. Η μάχη μεταξύ ιδιοτέλειας και ανιδιοτέλειας, κακίας και αρετής, παθών και εγκράτειας, μα κυρίως η μάχη μεταξύ ρομαντισμού και ρεαλισμού, βρίσκονται και αναδύονται διαρκώς στην επιφάνεια των αποτυπωμάτων της Νούλης Τσαγκαράκη. Κάθε ιστορία έχει την αξία της. Τα διδάγματα πολυάριθμα. Μπορείς ωστόσο, σαν αναγνώστης, να διαλέξεις το δικό σου, στο φινάλε της κάθε πράξης. Να ταυτιστείς επίσης. Να πεις μέσα σου: «Ναι, αυτό θα έκανα και εγώ, έτσι θα έπραττα! Ναι, είμαι ένας από αυτούς!»
Ιδιαίτερα ελκυστικό και ενδιαφέρον σημείο των αυτοτελών ιστορίων είναι η ανατροπή. Η κάθε ιστορία ξεκινά υποσχόμενη (ενδεχομένως) κάτι διαφορετικό από αυτό που στο τέλος ο αναγνώστης λαμβάνει. Σε αυτό το σημείο ωστόσο φανερώνεται όχι μόνο το δυνατό σημείο της συγγραφέως, αλλά και η σπουδαία τεχνική της να πλάθει ιστορίες μέσα στις ιστορίες, να δίνει εικόνες και ελπίδες ενός μέλλοντος που τελικά διαφοροποιείται από τις πρώτιστες σκιαγραφήσεις του. Οι ανατροπές αυτές έχουν αρώματα γνησιότητας, μυστηρίου αλλά και εντατικής συγγραφικής εργασίας. Τα σενάρια πολλά, αυτό που επικρατεί είναι τυχόν το ευστοχότερο που μπορεί να σου προσφέρει το διήγημα, και αφήνει στον αναγνώστη ένα χαμόγελο ικανοποίησης στα χείλη, ή και ορισμένα επίκαιρα – εξόχως κατασκευασμένα από την συγγραφέα – ερωτηματικά. Επιπλέον ελκυστικό στοιχείο είναι οι έντονες αναφορές (με ονόματα και καταστάσεις) στο προσφυγικό / μεταναστευτικό ζήτημα, το οποίο και κυριαρχεί στην χώρα, αλλά και την υπόλοιπη Ευρώπη, τα τελευταία έτη. Η συγγραφέας το προσεγγίζει με φροντίδα, καλοσύνη και ενσυναίσθηση.
Ο «Τρομοκράτης» προκαλεί δέος. Μας θυμίζει ότι ένα μικρό δισέλιδο διήγημα μπορεί να είναι εξίσου απολαυστικό (και ίσως και καλύτερο) από ένα πολυσέλιδο! Το «Δεν έπρεπε να γίνει έτσι», μας σοκάρει! Το «Μόνο να με έβλεπε» μας υπογραμμίζει όλα όσα θα θέλαμε να εκφράσουμε σε «σωστό χρόνο», ενώ δεν το πράξαμε. Υπερθεματίζοντας φυσικά την σχέση μας με τον χρόνο και την ανάγκη της εξωτερίκευσης. Η «Σβετλάνα» είναι μια «φωτεινή», συγκλονιστική ιστορία αφοσίωσης που μας υπογραμμίζει ότι, μερικές φορές, οι δεσμοί πνεύματος είναι πολύ πιο ισχυροί από τους δεσμούς αίματος. Στα «Λησμονημένα» βρίσκουμε μαζί με τον Διονύση, την χαρά της μετάνοιας. Στον «Ήρωα γιαλατζί» συναντάμε τον εαυτό μας μαχόμενο, όπως συνηθίζεται βέβαια στις ημέρες μας, πίσω από το πληκτρολόγιο. Τους κινδύνους επίσης, που ελλοχεύουν στις σκιές, όχι μόνο αυτές του κυβερνοχωρου, αλλά και μιας πυλωτής. Τέλος, στο «Φταίει ο έρωτας» επιβεβαιώνεται ότι τόσο ο επουράνιος, αλλά και τόσο και ο επίγειος παράδεισος, είναι για ολίγους. Ποιος, και πως, άραγε να δικάσει τον έρωτα…
Το βιβλίο εκδόθηκε το 2017. Είναι ευτυχές που αυτό έγινε πριν την κρίση της επιδημίας. Σε ένα κόσμο ρευστό, μεταβαλλόμενο, επικίνδυνο – τοξικό και παντελώς παραπληροφορημένο, έρχεται το βιβλίο της Νούλης Τσαγκαράκη για να μας θυμίσει όχι μόνο μία, αλλά πολλές από τις αρρώστιες – τις πανδημίες αν θέλετε – αυτού του κόσμου. Να σκιαγραφήσει αυτό που αποφεύγουμε καθημερινά: να δούμε, να βιώσουμε την θλίψη, την εγκατάλειψη, την αγωνία και την απόγνωση – αλλά και τον αγώνα, την πίστη, την ελπίδα, την μετανόηση και την αφοσίωση που οδηγεί σε ένα φωτεινότερο μέλλον. Με γλυκοπύρηνη γραφή, και ίσως, «πρόσωπο σημαδεμένο από το βάρος των ανθρώπινων δραμάτων». Ευτυχώς και επιτυχώς για τους αναγνώστες της, η συγγραφέας μετετρέπεται σε έναν εξαιρετικά ευαισθητοποιημένο και επίκαιρο παρατηρητή της ζωής και των σκληρών φαινομένων της, ενώνεται με γενναιοδωρία και πάθος με το πλήθος και γίνεται, όπως και οι ήρωες της, ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΕΜΑΣ, για εμάς.
Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα βιβλίο προβληματισμού, ευθύνης και αφύπνισης πάνω σε πολλά κοινωνικά ζητήματα (ή δράματα) που μας ταλαιπωρούν. Απολαυστική γραφή, ευσύνοπτες και ανατρεπτικές πλοκές, πλούσια διδάγματα, ωφέλιμοι στοχασμοί.
Σταμάτης Γαλάνης – Ιούνιος 2022
Ο Σταμάτης Γαλάνης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1982. Έχει σπουδάσει Ευρωπαικές σπουδές και Career Management στο πανεπιστήμιο του CENTRAL LANCASHIRE και κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο στις Διεθνείς Σχέσεις από το πανεπιστήμιο του LANCANSTER. Έχει εργαστεί στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστρία, αντίστοιχα. Από το 2011 ζει, εργάζεται και ονειρεύεται στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα, από παιδική ηλικία γράφει στίχους, κείμενα, πεζά και ποιήματα, και παράλληλα συνθέτει μουσική. Σχετικά με την μουσική, ενίοτε κυκλοφορεί αποσπάσματα από τις παραγωγές του στο διαδίκτυο και έχει δημιουργήσει δικό κανάλι στο YouTube. Παράλληλα μελοποιεί ποίηματα ομότεχνων συναδέλφων και συμμετέχει σε δικά του μουσικά σχήματα. Το 2015 ολοκλήρωσε κύκλο μαθημάτων του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα την «ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ», από το οποίο επιτυχώς αποκόμισε πιστοποιητικό επιμόρφωσης με άριστη επίδοση. Το συγγραφικό του έργο ξεκίνησε το 2012, με την έκδοση της πρώτης ποιητικής συλλογής του, με τίτλο «ΑΤΛΑΝΤΙΔΑ». Μια συλλογή που απαρτίστηκε από σκέψεις, ποιήματα και έμμετρες διηγήσεις από τα ταξίδια του στο εξωτερικό. Το 2016, ακολούθησε η έκδοση της δεύτερης ποιητικής συλλογής του, με τίτλο «ΤΟ ΑΥΡΙΟ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΑΡΓΑ». Μια συλλογή ποιημάτων και μικρών πεζών κειμένων, που προσπαθούν να εκθέσουν τα συναισθήματα της επιστροφής του στην Ελλάδα όπου βρίσκεται στην θύελλα της οικονομικής κρίσεως. Παράλληλα, από το 2016 διατηρεί μηνιαία στήλη αφιερωμάτων μουσικού περιεχομένου στο ηλεκτρονικό περιοδικό «ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ» και ενίοτε δημοσιεύει ποιήματα του σε αντίστοιχα ηλεκτρονικά περιοδικά, όπως το «POLISPOST». Τον Μάρτιο του 2019, τα πρώτα δύο έργα του πέρασαν από την αρμόδια κριτική επιτροπή και έγινε μέλος της ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ. Η «ΑΤΕΡΜΟΝΗ ΣΧΑΣΗ» είναι η τρίτη ποιητική συλλογή του, στην οποία συνεχίζει την συνεργασία, με τον ζωγράφο και φίλο του, Οδυσσέα Άννινο. Τέλος, συμμετείχε πρόσφατα στα ανθολόγια «Συνομιλώντας με τον Τάσο Λειβαδίτη» (2019) και «Συνομιλώντας με τον Arthur Rimbaud». (2020) Έχει τιμηθεί με διάφορα βραβεία από λογοτεχνικούς διαγωνισμούς, με τιμητική διάκριση για την συμμετοχή του στους 34ους Δελφικούς αγώνες ποίησης της ΠΕΛ, και τελευταία με το βραβείο ποίησης «ΕΛΙΚΩΝ», από το λογοτεχνικό περιοδικό ΚΕΦΑΛΟΣ, τον Νοέμβριο του 2019. Η «Ατέρμονη Σχάση», ήταν μεταξύ των βραβευμένων βιβλίων του 2019, από τον ΕΠΟΚ. Είναι παντρεμένος από το 2015 και έχει μία κόρη.