Δεν έχω βιώσει σεξουαλική παρενόχληση, όχι. Βασικά, εντάξει, μου έχει τύχει να νιώσω ένα σφίξιμο στο στομάχι και να επιταχύνω το βήμα μου περνώντας μπροστά από αντροπαρέες σε απόμερα πεζοδρόμια, όπου τίποτα άλλο δεν αντηχούσε παρά τα “ωω, ουου, πού πας κοπελάρα μου” που έφτυναν, έχει τύχει να πρέπει να επαναλάβω το “σταμάτα” για αρκετά λεπτά, πριν πάρει ο άλλος το μήνυμα ότι δε θέλω, έχει χρειαστεί να υψώσω φωνή για να γίνει το όχι μου κατανοητό, έχει τύχει να νιώσω εντελώς άβολα, όταν άντρας σε θέση εξουσίας επεδίωξε ασφυκτική σωματική εγγύτητα, ενώ δεν χρειαζόταν. Αλλά, εντάξει μωρέ, δεν είναι κάτι αυτά. Σεξουαλική παρενόχληση, μπα, όχι, δεν έχω βιώσει.
Κι εδώ έχουμε την πρώτη προβληματική σκέψη. Μάθαμε πως όλα τα παραπάνω είναι ανάξια συζήτησης, πως δεν είναι σοβαρά, πως άπτονται του “έλα μωρέ, boys will be boys, άντρες είναι”. Κι έτσι συμπεριφορές παρενόχλησης θάβονται, καθαγιάζονται, κανονικοποιούνται. Καθένας μας νομίζει πως η παρενόχληση είναι μια σπάνια εξαίρεση. Κι εν μέρει την καταλαβαίνω αυτή την αντίδραση, είναι μια μορφή άμυνας, καθώς είναι δύσκολο να επεξεργαστούμε ‘κείνο το σύνθημα που έλεγε “οι βιαστές δεν είναι ράτσα ειδική, είναι άντρες καθημερινοί”.
Η Σοφία Μπεκατώρου βρήκε τώρα τη δύναμη να μιλήσει, ρίχνοντας το βότσαλο που ταρακούνησε όλη την λίμνη, οδηγώντας σε μια μαζικότερη αντίδραση. Και πολλές γυναίκες τόλμησαν. Και τόλμησαν τώρα, επειδή τώρα είδαν τη χαραμάδα φωτός που τους το επέτρεψε. Επειδή τώρα επανάκτησαν το κουράγιο, τη δύναμή τους. Επειδή τώρα αισθάνθηκαν πιο ασφαλείς. Και το “γιατί τώρα;” δεν χρειάζεται καμία περαιτέρω εξήγηση. Δεν έχουμε δικαίωμα να εξετάζουμε κάποια άλλη αιτιολόγηση. Κι είσαι ανήθικος αν το κάνεις.
Οι πολυάριθμες φωνές που υψώθηκαν καταγγέλλοντας τους κακοποιητές τους, μας έφεραν αντιμέτωπους όχι μόνο με τα περιστατικά ως μεμονωμένα, αλλά με έναν πολύ πιο σύνθετο ιστό φαινομένων που χρόνια τώρα εμφιλοχωρούν στον πολιτισμό μας. Η σεξουαλική κακοποίηση είναι ένα μέρος αυτού του ιστού, που υφαίνεται από τα σεξιστικά στερεότυπα, την κουλτούρα του βιασμού, την καταπάτηση δικαιωμάτων, την βία, το victim blaming. Θα έλεγα πως στο κέντρο αυτού του πολυπλοκότατου “υφαντού” βρίσκεται η αντικειμενοποίηση του άλλου ανθρώπου, η αντίληψη του άλλου ως ένα κατασκεύασμα, το οποίο έχουμε την εξουσία να χρησιμοποιήσουμε όπως θέλουμε και κατόπιν να το επιστρέψουμε στο κουτί του.
Ο ιστός αυτός ενδυναμώνεται συνεχώς με τα λόγια μας, τις στάσεις μας, τις πράξεις μας. Κι έτσι όλα τα παραπάνω, από φαινόμενα που ένας κοινωνικός παρατηρητής συναντά στους πληθυσμούς, αποκρυσταλλώθηκαν σε συνθήκες, σε παραμέτρους με τις οποίες το θύμα γνωρίζει πως καλείται να αναμετρηθεί.
Ο όρος victim blaming (Ευθύνη του θύματος),αναλυτικότερα, αναφέρεται στην πρακτική αμφισβήτησης του θύματος, στο τι θα μπορούσε να είχε κάνει ένα διαφορετικά, προκειμένου να αποφευχθεί το έγκλημα. Σύμφωνα με τη Sherry Hamby, καθηγήτρια ψυχολογίας του University of South “ο μεγαλύτερος παράγοντας που προωθεί το victim blaming είναι κάτι που ονομάζεται «just world hypothesis», τη ιδέα δηλαδή ότι οι άνθρωποι αξίζουν αυτό που τους συμβαίνει”.
Εχω γράψει παρελθοντικά για την κουλτούρα του βιασμού, για τη συναίνεση και τη γκρίζα περιοχή γύρω από αυτή. Ενόσω γράφω τις γραμμές ετούτες προσπαθώ να συγκρατήσω την οργή μου. Θέλω να ουρλιάξω και φωνή δε βγαίνει, μα πώς το ανοίγουν άλλοι και μιλάνε, λένε, λένε, σχολιάζουν, αμφισβητούν, σηκώνουν το φρύδι τους. Κρίνουν, δικάζουν. Λένε, λένε, λένε… Και δεν ντρέπονται. Ξέρεις το να κακοποιούν το σώμα σου είναι η φρίκη η ίδια. Στη σεξουαλική κακοποίηση αυτή η φρίκη είναι ίσως και το λιγότερο. Η ψυχή που εξευτελίζεται είν’ το θέμα. Η ψυχή που κουρελιάζεται και δύσκολα ξαναράβεται. Στο κουρέλιασμα αυτό, καμία ενοχή, καμία ανοχή.
Tα βιασμένα κορίτσια δεν είναι μόνο σεξ χωρίς συναίνεση.
Είναι πνιγμός πριν τη διείσδυση χωρίς διείσδυση,
είναι βιασμένα από σχόλια νεκρικά «πως τις κανόνισαν».(…)
καμιά φορά τα καταφέρνουν και γελάνε,
μα συνήθως έστω μια φορά θα κόψουνε τις φλέβες τους,
καμιά φορά δεν προλαβαίνουν ούτε αυτό,
καμιά φορά είναι νεκρές πριν από αυτό. (Β.Τσιριγώτη)
Μ’ ακούτε πλάσματά μου; Μας ακούτε, φτάνει σ’εσάς η φωνή μας, διαπερνά το πέπλο πόνου και φόβου με το οποίο σας κουκούλωσαν; Θα φτιάξουμε έναν κόσμο, άνετο κι ευρύχωρο, πυ δε θα σας στριμώχνει στα περιθώρια. Εναν κόσμο που δε θα κακοποιεί ούτε με τις πράξεις του, μα ούτε με τις αντιδράσεις του, τις αποψούλες και τις κρίσεις του. Μας ακούτε; ΚΑΜΙΑ ΕΝΟΧΗ, ΚΑΜΙΑ ΑΝΟΧΗ.
*Υ.Γ της τελευταίας στιγμής πριν τη δημοσίευση: Όταν έγραψα το κείμενο δεν είχε συμβεί η καταγγελία της 11χρονης. Επειδή ο εγκέφαλός μου βάρεσε λοκντάουν στην επεξεργασία φρικαλεοτήτων όπως αυτή, αδυνατώ να εκφραστώ με δικά μου λόγια. Ευτυχώς τα είπαν άλλοι πριν από μένα και καλύτερα από εμένα. Αφήνω λοιπόν περί αυτού το σχόλιο του ψυχολόγου Ν.Νακόπουλου, όπως το έγραψ ο ίδιος: “Παιδοβιαστής” αντί για “παιδεραστής”. Μόλις το σκέφτεσαι λίγο, μόλις σχηματίζεται η λέξη στο μυαλό σου αυτόματα ντρέπεσαι, αηδιάζεις και σιχαίνεσαι τον εαυτό σου για όλες αυτές τις φορές που είχες πει “παιδεραστής”. Για όλες αυτές τις φορές που είχες αφήσει να κυριαρχήσει το αφήγημα του σεξ και του έρωτα στον λόγο σου όσον αφορά τον βιασμό (ανηλίκων). Για όλες αυτές τις φορές που με τα λόγια σου ενίσχυσες την πεποίθηση ότι ο βιασμός έχει να κάνει με το σεξ και όχι με την επιβολή εξουσίας. Για όλες τις φορές που υπονόησες ότι νοείται συναινετική σεξουαλική πράξη μεταξύ ανήλικου και ενήλικα. Για όλες αυτές τις φορές που μίλησες χωρίς πραγματικά να σκεφτείς, χωρίς να ασχοληθείς ουσιαστικά με το τι λες. Παιδοβιαστής λοιπόν. Γιατί δεν υπάρχει τίποτα το ερωτικό ή σεξουαλικό στον βιασμό ενός ανήλικου παιδιού. ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΥΠΑΡΞΕΙ ΤΙΠΟΤΑ ΤΟ ΕΡΩΤΙΚΟ Η’ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟ.”
Η τρυφεράδα θα σώσει τον κόσμο.
Γράφω γιατί αλλιώς θα σκάσω.