Λόγια...Άνεμοι της Ψυχής

ΜΑΡΙΑΛΕΝΑ ΔΙΣΑΚΙΑ

ΡΟΖ (φόρος) – Κατερίνα Δήμτσα

Καπιταλισμός και Πατριαρχία: τα δύο συστήματα πάνω στα οποία λειτουργεί ο σύγχρονος κόσμος μας. Και τα δύο αυτά συστήματα απαιτούν επίσης το ένα το άλλο για να λειτουργούν σωστά. Εξάλλου, ο καπιταλισμός διαιωνίζει και εμπεδώνει την ανισότητα των φύλων, ενώ και τα δύο βασίζονται στην ανισότητα για να αποφέρουν υπερκέρδη, κύρος και (λευκά, ανδρικά) προνόμια. Οι εταιρείες χρησιμοποιούν τα άτομα ως τρόπο για να αποκομίσουν τα κέρδη τους, χωρίς καμια ηθική πυξίδα λάθους και σωστού  παρά μόνο μια πυξίδα που να τους λέει αν θα κερδίσουν χρήματα ή όχι. Ο καπιταλισμός χρησιμοποιεί τους αδύναμους στα μάτια της κοινωνίας ανθρώπους, για να αυτοσυντηρηθεί, και σε αυτή την περίπτωση η αδυναμία προσάπτεται στις γυναίκες.


Ροζ Φόρος: Ανισότητα των φύλων και καπιταλισμός
Αν είσαι γυναίκα, τότε έχεις σπαταλήσει χρόνο μπροστά σε ένα ράφι σούπερ- μάρκετ σκεπτόμενη για ποιο λόγο ένα γυναικείο ροζ ξυραφάκι κοστίζει διπλάσια από το αντίστοιχο “απλό” είδος της ίδια μάρκας ή έχεις κυνηγήσει προσφορές σε σερβιέτες και ταμπόν, ώστε να μετριάσεις κατά δύναμιν αυτό το πάγιο μηνιαίο έξοδο. Αυτό που μπορεί να μην έχεις παρατηρήσει είναι ότι στην κοστολόγηση όλων αυτών των ειδών που απευθύνονται αποκλειστικά στη γυναίκα εμφιλοχωρεί μια έμφυλη διάκριση. Αυτή η ύπουλη εκμετάλλευση αποτελεί τον “Ροζ φόρο”. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα σύστημα στρατηγικών τιμολόγησης με διακρίσεις λόγω φύλου που επιβάλλονται σε αγαθά και υπηρεσίες που προωθούνται στην αγορά προς τις γυναίκες από κατασκευαστές και επιχειρήσεις. Ο ροζ φόρος δεν είναι μεν ένας κυριολεκτικός φόρος που εφαρμόζουν τα κράτη, ωστόσο εξακολουθεί να υφίσταται στην οικονομία μας και οιοικονομικές επιπτώσεις του στις γυναίκες καταναλώτριες καθίστανται πραγματικές. Η ιδέα πίσω από τον ροζ φόρο είναι ότι τα προϊόντα που απευθύνονται σε γυναίκες συχνά κοστίζουν περισσότερο από ένα παρόμοιο προϊόν που απευθύνεται σε άνδρες. Αυτό περιλαμβάνει σχεδόν όλα τα καταναλωτικά είδη που υπόκεινται σε μια νόρμα φύλου: ρούχα, παιχνίδια, προϊόντα προσωπικής φροντίδας κ.λπ.
Ο ροζ φόρος είναι μια δικαιολογία για τον καπιταλισμό ώστε να κάνει διακρίσεις εις βάρος των γυναικών, οι οποίες αναγκάζονται να πληρώνουν περισσότερα για προϊόντα που χρειάζονται, είτε αυτά κατηγοριοποιούνται ως “είδη πολυτελείας” είτε όχι. Κατά ειρωνικό τρόπο, όμως, οι γυναίκες παράλληλα πληρώνονται κατά κανόνα λιγότερο. Πώς μπορούν λοιπόν οι γυναίκες να περιμένουν να αντέξουν οικονομικά κάποια από αυτά τα είδη, αν δεν πληρώνονται καν όσο θα έπρεπε για τη δουλειά που κάνουν; 


Τα έμφυλα στερεότυπα και το κέρδος τους
Οι πατριαρχικές και ξεπερασμένες έννοιες των έμφυλων προτύπων και των έμφυλων ταυτοτήτων που επιβάλλονται και παγιώνονται από τον καπιταλιστικό και εκμεταλλευτικό χαρακτήρα ορισμένων βιομηχανιών συχνά υπεραπλουστεύουν τις προτιμήσεις των καταναλωτριών, εξισώνοντάς τες με συγκεκριμένα και παρωχημένα στερεότυπα.
Για παράδειγμα, το rebranding αντικειμένων με βάση την υπόθεση ότι οι γυναίκες προτιμούν προϊόντα και συσκευασίες που χρησιμοποιούν έντονα “θηλυκά” χρώματα όπως ροζ ή μοβ και γλυκά αρώματα για προϊόντα προσωπικής φροντίδας. Αυτή η στρατηγική μάρκετινγκ επιτρέπει στις επιχειρήσεις να υπερτιμολογούν τις γυναίκες για τα ίδια προϊόντα που χρησιμοποιούν οι άνδρες, τα οποία έχουν την ίδια βασική λειτουργία αλλά έχουν επιφανειακές αλλαγές στο σχεδιασμό. Χρησιμοποιείται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μιας γυναίκας. Επηρεάζει τις γυναίκες σε όλες τις ηλικίες, από τα μωρά και τα παιδικά παιχνίδια και βιβλία μέχρι τα είδη προσωπικής φροντίδας και τα ρούχα των γυναικών ως ενήλικες και τα προϊόντα υγείας για ηλικιωμένους.
Σύμφωνα με μια μελέτη του 2015 για την τιμολόγηση με βάση το φύλο στη Νέα Υόρκη, διαπιστώθηκε ότι τα γυναικεία προϊόντα κοστίζουν 7% περισσότερο από παρόμοια προϊόντα για άνδρες, συμπεριλαμβανομένου 13% περισσότερο για τα προϊόντα προσωπικής φροντίδας, 8% περισσότερο για τα ενδύματα ενηλίκων και 8% περισσότερο για τα προϊόντα υγειονομικής περίθαλψης για ηλικιωμένους/σπίτι. Ο βαθμός των προσαυξήσεων των αποκλίσεων στις τιμές των καταναλωτικών αγαθών μεταξύ των δύο φύλων ποικίλλει σε διάφορα στάδια, με το μικρότερο ποσοστό να είναι στα βρεφικά και παιδικά προϊόντα και το μεγαλύτερο στα προϊόντα προσωπικής φροντίδας για ενήλικες, όπως σαμπουάν, ξυραφάκια, λοσιόν σώματος κ.λπ. Ωστόσο, αν αθροίζαμε αυτή την πρόσθετη προσαύξηση σε όλη τη διάρκεια της ζωής μιας γυναίκας καταναλώτριας, θα είχε τεράστιο οικονομικό αντίκτυπο.


Η δύσκολη περίοδος της περιόδου
 Εχουμε φτάσει στο σημείο μερικές γυναίκες να μην έχουν καν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν σερβιέτες ή ταμπόν που να καλύπτουν τις ανάγκες τους. Ναι, οι γυναίκες χρειάζονται ταμπόν ή σερβιέτες για να περάσουν την περίοδό τους. Όχι, δεν θα πρέπει να πληρώνουν ένα αδικαιολόγητο ποσό ή οποιοδήποτε ποσό προκειμένου να αποκτήσουν αυτά τα προϊόντα.
Ειδικότερα, ο “φόρος των ταμπόν” που εμπίπτει στον “ροζ φόρο” είναι ένας κοινός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την τιμολόγηση των προϊόντων γυναικείας υγιεινής, όπως τα ταμπόν και οι σερβιέτες. Υπόκεινται σε Φόρο Πωλήσεων/Φόρο Αγαθών και Υπηρεσιών (GST) ή Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ), καθώς θεωρούνται αγαθά “πολυτελείας” σε πολλές χώρες. Ο φόρος αυτός είναι αμφιλεγόμενος επειδή δεν τους παρέχεται καθεστώς φορολογικής απαλλαγής από τον ΦΠΑ, σε αντίθεση με πολλά άλλα βασικά προϊόντα που θεωρούνται απαραίτητα. Αυτό είναι κατάφωρα άδικο και δημιουργεί διακρίσεις εις βάρος των ατόμων που έχουν έμμηνο ρύση, καθώς η γυναικεία υγιεινή είναι βιολογική και όχι επιλογή- επομένως, τα προϊόντα αυτά δεν θα πρέπει να θεωρούνται “αγαθό πολυτελείας”, καθώς είναι προιόντα ανάγκης. Αυτοί οι πρόσθετοι φόροι στα βασικά προϊόντα γυναικείας υγιεινής εδραιώνουν περαιτέρω τις φυλετικές και οικονομικές ανισότητες, αφήνοντάς τις γυναίκες να διχαστούν μεταξύ της αγοράς άλλων βασικών ειδών για την επιβίωση, όπως τα τρόφιμα, και σε πολλές περιπτώσεις εμποδίζουν τις γυναίκες να παρακολουθήσουν το σχολείο, να εργαστούν ή να αισθανθούν άνετα να συμμετέχουν στην κοινωνία.


Περιορισμένες καταναλώτριες, απεριόριστες διακρίσεις.
Δυστυχώς, ο ροζ φόρος επεκτείνεται και στην υγειονομική περίθαλψη και επηρεάζει άδικα και τις γυναίκες με αναπηρία όσον αφορά το κόστος ασφάλισης. Ένα παράδειγμα αυτού είναι ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες χρεώνουν συνήθως υψηλότερες τιμές στις γυναίκες για την ασφάλιση αναπηρίας, την ασφάλιση υγείας, την ασφάλιση μακροχρόνιας φροντίδας και πολλά άλλα είδη ασφάλισης. Αυτό οφείλεται στην παραδοχή ότι οι γυναίκες τείνουν να ζουν περισσότερο, είναι πιο πιθανό να τραυματιστούν, είναι πιο πιθανό να είναι φροντιστές και επιβαρύνονται με πρόσθετες δαπάνες για την αναπαραγωγική υγεία. Επιπλέον, ανάλογα με το είδος της ασφάλισης/παρόχου, πολλές από τις δαπάνες που προκύπτουν με τα έξοδα αναπαραγωγικής υγειονομικής περίθαλψης, όπως τα έξοδα εγκυμοσύνης και η χρήση τεχνολογίας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, μπορεί να μην καλύπτονται από το πρόγραμμα ασφάλισης υγείας τους και να αφήνουν τις γυναίκες να πληρώνουν αυτές τις δαπάνες από την τσέπη τους.
Επιπλέον, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε πώς ο ροζ φόρος θέτει επίσης σε μειονεκτική θέση διασταυρούμενες ταυτότητες, όπως εκείνες που αυτοπροσδιορίζονται ως ΛΟΑΤΚΙ+, οι οποίες επίσης στερούνται δικαιωμάτων από τις δυαδικές έννοιες και τα στερεότυπα που συνδέονται με τις δυαδικές νόρμες και τις ταυτότητες φύλου και συχνά μένουν έξω από τη συζήτηση. Επιπλέον, πολλές χώρες εξακολουθούν να μην διαθέτουν τις απαραίτητες νομικές προστασίες για την καταπολέμηση και τη διόρθωση των εισοδηματικών ανισοτήτων που υφίστανται με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου, συμβάλλοντας σε υψηλότερο ποσοστό φτώχειας που συναντάται σε ΛΟΑΤΚΙ+ οικογένειες/νοικοκυριά.


Ας μιλήσουμε με αριθμούς- Και στην Ελλάδα;
Ο καπιταλισμός χρησιμοποιεί την ανισότητα των φύλων για να δημιουργήσει μια συγκεκριμένη πλατφόρμα στην οποία μπορούν να πουλήσουν ορισμένα προϊόντα για περισσότερα χρήματα.Στις δημοκρατίες, μια ισότιμη κατανομή της εξουσίας μεταξύ γυναικών και ανδρών θα μείωνε την ετήσια επιβάρυνση των γυναικών καταναλωτών κατά μέσο όρο 324 εκατομμύρια δολάρια ανά χώρα και 15 δισεκατομμύρια δολάρια σε όλες τις δημμοκρατικές χώρες.Αυτό σημαίνει κατά μέσο όρο 1.300 δολάρια το χρόνο και περίπου 135.100 δολάρια σε ολόκληρη τη ζωή ανά γυναίκα.
Ο ροζ φόρος εκτιμάται ότι κοστίζει στις γυναίκες έως και 80.000 δολάρια κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

H επίπτωση του ροζ φόρου στην Ελλάδα είναι πασιφανής: έρευνα ανάμεσα σε 500 κορίτσια 12-15 ετών και 500 μητέρες κοριτσιών αντίστοιχης ηλικίας αποδίδειπως 18% των μητέρων δεν έχει αγοράσει άλλα προιόντα πρώτης ανάγκης έστω μία φορά , προκειμένου να εξασφαλίσει σερβιέτες, το 20% των μαμάδων αδυνατεί ή δυσκολεύεται οικονομικά να αγοράσει σερβιέτες, ενώ εκτιμάται οτι πάνω από 10.000 κορίτσια έχουν απουσιάσει από το σχολείο επειδή δεν μπορούσαν να αγοράσουν προιόντα περιόδου (έρευνα ΜRB- Οκτώβριος 2018)


Η ροζ επιβάρυνση που ποτέ δεν ζητήσαμε.
Οι ακτιβίστριες ξεκίνησαν έκτοτε πολλαπλές εκστρατείες χρησιμοποιώντας τα hashtags #TamponTax, #AxTheTax και #FreePeriods σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης όπως το Twitter για να ενθαρρύνουν τις πολιτικές των κρατών να καταργήσουν τον φόρο στα προϊόντα γυναικείας υγιεινής και να παρέχουν επιδοτήσεις για προϊόντα εμμήνου ρύσεως σε οικογένειες με χαμηλό εισόδημα.
Ακολουθώντας την οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το 2018 η Ελλάδα μείωσε στο 13% τον ΦΠΑ στις σερβιέτες (από το 24%! που ήταν), η Γαλλία στο 5%, το Ηνωμένο Βασίλειο στο 5,5%, την ώρα που η Ιρλανδία είχε ήδη εφαρμόσει το 0%… Αξίζει όμως να υπενθυμίσουμε ότι αρχικά… η Ευρωπαϊκή Ένωση επέτρεψε στις χώρες να τροποποιήσουν το λεγόμενο «φόρο Tampon» σε ένα ελάχιστο όριο, το «μακρινό» 2007!Και ενώ πολλές χώρες επέλεξαν να το πράξουν (π.χ. Ιρλανδία), με θλίβει ότι η Ελλάδα επέλεξε να σιωπήσει.European Wax Center and Refinery29 Team Up to Ax the Pink Tax | American Spa
Πιο πρόσφατα, τον Νοέμβριο του 2020 η Σκωτία έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που εισήγαγε το νομοσχέδιο για τα προϊόντα περιόδου (δωρεάν παροχή), καθιστώντας τα προϊόντα περιόδου δωρεάν και προσβάσιμα σε δημόσιες εγκαταστάσεις σε εθνικό επίπεδο σε “όποιον τα χρειάζεται”, δημιουργώντας νομική υποχρέωση για την κυβέρνηση να τα παρέχει. Αυτό συνέβη μετά από χρόνια εκστρατείας για θέματα ισότητας των φύλων και αξιοπρέπειας που αφορούν όλους όσους έχουν περίοδο και μετά από ένα επιτυχημένο πιλοτικό πρόγραμμα που ξεκίνησε το 2017 από την κυβέρνηση της Σκωτίας και το οποίο παρείχε σε γυναίκες και κορίτσια σε νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα στο Αμπερντίν δωρεάν προϊόντα υγιεινής για έξι μήνες.
Το ίδιο το νομοσχέδιο εισήχθη τον Απρίλιο του 2019 από τη βουλευτή του σκωτσέζικου κοινοβουλίου Monica Lennon in, η οποία διεξάγει εκστρατεία για τον τερματισμό της φτώχειας της περιόδου από το 2016. Στη συνέχεια εγκρίθηκε ομόφωνα από όλα τα μέλη του Κοινοβουλίου της Σκωτίας και ο νόμος τέθηκε σε πλήρη ισχύ στις 12 Ιανουαρίου 2021.

 


Ο καπιταλισμός χρησιμοποιεί την ανισότητα των φύλων για να δημιουργήσει μια συγκεκριμένη πλατφόρμα στην οποία μπορούν να πουλήσουν ορισμένα προϊόντα για περισσότερα χρήματα.
Χωρίς την εφαρμογή προστατευτικών μέτρων, οι γυναίκες επωμίζονται υψηλό οικονομικό και κοινωνικό κόστος χάνοντας ευκαιρίες να επενδύσουν στον εαυτό τους, στις επιχειρήσεις τους, να συσσωρεύσουν πλούτο και να συμμετάσχουν πιο δυναμικά στην οικονομία. Σε μια κοινωνία που ήδη περιμένει τόσα περισσότερα από τις γυναίκες για να μπορέσουν έστω να πατήσουν το πόδι τους στην πόρτα και να αναγνωριστούν οι δεξιότητες, τα ταλέντα και οι ικανότητές τους, πόσο μάλλον να επιβιώσουν μέσα σε αυτό το καπιταλιστικό σύστημα, είναι εντελώς άδικο να υπάρχει επιπλέον πρόσθετο κόστος ευκαιριών σε τόσες πολλές διαστάσεις – γεγονός που καθιστά όλο και πιο δύσκολη την επίτευξη οικονομικής και χρηματοοικονομικής ισότητας.
Η οικονομική ενδυνάμωση των γυναικών αποτελεί ουσιαστικό μέρος της επίτευξης της ισότητας των φύλων και της πραγμάτωσης των δικαιωμάτων των γυναικών. Ας μην το ξεχνάμε όποτε φωνάζουμε “σκατά στον καπιταλισμό!”

 

 

Επόμενο Άρθρο

Προηγούμενο Άρθρο

Θα χαρώ πολύ να γράφετε σχόλια που θα βοηθήσουν στην δημιουργία εποικοδομητικού διαλόγου. Τών παθών κρίσει καί ασκήσει περιγιγνόμεθα, πρότερον δέ ή κρίσις εστί. (Με την κρίση και την άσκηση κυριαρχούμε πάνω στα πάθη μας, μα η κρίση είναι το πρώτο). - Πλούταρχος

© 2024 Λόγια…Άνεμοι της Ψυχής