Σάββατο 4 Νοεμβρίου 2017. Ισπανικό Ριάλιτι Big brother. Το προηγούμενο βράδυ, οι συμμετέχοντες είχαν απολαύσει ένα πάρτι με πλούσιο αλκοόλ. H διαγωνιζόμενη Carlota Prado μεταφέρεται στο κρεβάτι από τον συμπαίκτη της, José María López, με τον οποίο διατηρούσε σχέση μέσα στο παιχνίδι.
Όταν ο López κινήθηκε για να ξεκινήσει σεξουαλική επαφή, η Carlota απάντησε «όχι, δεν μπορώ» και στη συνέχεια κατέρρευσε στο κρεβάτι της. H ξεκάθαρη έκφραση της μη συναίνεσης από πλευράς της , δεν εμπόδισε τον τύπο από το “να πάρει αυτό που θέλει”, κάνοντας σεξ μαζί της, ενώ εκείνη ήταν αναίσθητη. Πάμε να το γράψω πάλι: Εκείνη δήλωσε ρητά το όχι, εκείνος τη βίασε, μπροστά σε ένα ολόκληρο συνεργείο, το οποίο συνέχισε να τραβάει κανονικά. Ναι. Κανένας δεν παρενέβη, καμία κάμερα δεν έκλεισε, ένας βιασμός βιντεοσκοπήθηκε από ένα τσούρμο ανθρώπων λες κι είναι απλά ακόμη ένα στιγμιότυπο του reality.
H πράξη του βισμού δεν ενόχλησε αρκετά ένα μάτσο ανθρώπων που τον παρακολουθούσαν να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια τους, κι αυτό είναι το λιγότερο τρομακτικό. Πόση προσήλωση στη συλλογή “ζουμερού υλικού” στο βωμό της τηλεθέασης, πόση πώρωση με το κέρδος, πόσες απειλές ενδεχομένως δέχτηκαν και οι ίδιοι από την ανώτερη παραγωγή για να μην αποκαλύψουν το παραμικρό; Φανταζόμασταν δηλαδή ότι οι παραγωγοί reality τέτοιου είδους, δεν θα πρωτοστατήσουν και υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά σε τέτοιο βαθμό πια; Ωστε να βλέπουν στους συμμετέχοντες όχι έναν άνθρωπο, μα έναν αναλώσιμο διαγωνιζόμενο στις υπηρεσίες τους;
Και ύστερα καλούν την Carlota στο δωμάτιο επικοινωνίας με τον Μεγάλο Αδερφό. Εκείνη δεν έχει ιδέα για το τι πρόκειται να ακολουθήσει. Η παραγωγή βάζει την ανυποψίαστη κοπέλα να παρακολουθήσει το βίντεο του βιασμού της. Έτσι, απροειδοποίητα, χωρίς ψυχολογική υποστήριξη, χωρίς να ενδιαφέρεται κανείς για την ψυχοσύνθεσή της. Η Carlota Prado αναγκάζεται να ξαναζήσει το βιασμό, κουνάει το κεφάλι της αργά με δυσπιστία, τα χέρια της σφίγγονται στο πρόσωπο της, αλλά αφήνουν χώρο για τα στοιχειωμένα μάτια της να συνεχίσουν να παρακολουθούν, όσο αυτή ψελλίζει “παρακαλώ, σταματήστε το”. Αυτά βλέπουμε στο video που δύο χρόνια μετά κυκλοφόρησε η ισπανική εφημερίδα El Confidencial, μη αφήνωντας άλλα περιθώρια αποσιώπησης του περιστατικού.
Υπάρχει μια διπλή θυματοποίηση, επειδή όχι μόνο της αποκαλύπτεται ξαφνικά η ασέλγεια εις βάρος της, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται είναι δημόσιος. Ανεξάρτητα από το αν δεν μεταδόθηκε η σκηνή, γυρίστηκε ενώ λάμβανε χώρα μπροστά σε όλους τους εργάτες και το προσωπικό που το αντιμετώπιζαν ως “παράσταση”. Αυτό που κυρίως με βασάνιζε όση ώρα ασχολούμαι με την υπόθεση είναι: Εαν όντως δεν υπήρχε ούτε η παραμικρή πιθανότητα το βίντεο να παίξει στον αέρα, δεν θα είχε ποτέ γυριστεί. Κάποιος θα είχε αποτρέψει το βιασμό, κάποιος άνθρωπος της παραγωγής δεν θα το έβλεπε ως “άλλη μια μέρα στη δουλειά”.
Ένας άντρας που θεωρεί ότι εφόσον η κοπέλα είναι σύντροφός του, αφού έχουν ξανακάνει σεξ στο παρελθόν και υπάρχει αμοιβαία έλξη, το σεξ είναι μόνιμο δικαίωμά του και η συναίνεση είναι κάτι που περισσεύει. Ένας ποινικός κώδικας της Ισπανίας, σύμφωνα με τον οποίο βιασμός ή σεξουαλική επίθεση μπορεί να θεωρηθεί μία πράξη μόνο εάν έχει γίνει χρήση βίας ή αν το θύμα έχει υποστεί εκφοβισμό. Μία γυναίκα λοιπόν που έχει υποστεί βιασμό ενώ βρισκόταν υπό την επήρεια αλκοόλ ή ήταν σε λιπόθυμη κατάσταση και δεν γινόταν να προβάλει αντίσταση, σύμφωνα με τους νόμους της Ισπανίας, δεν βιάστηκε, ούτε δέχτηκε σεξουαλική κακοποίηση. Η Ισπανία αναγνωρίζει σε αυτές τις περιπτώσεις μία κατηγορία που συνεπάγεται με “μαλακή” μεταχείριση των δραστών, οι οποίοι τη “σκαπουλάρουν” με ένα πλημμέλημα, έχοντας όμως ουσιαστικά διαπράξει το αδίκημα του βιασμού. Ναι, ο νόμος μπορεί να βγάλει “λάδι” τον βιαστή της Prado. Η φωνή του Μεγάλου Αδερφού (με την πλήρη οργουελικη έννοια), που αφού εξαναγκάζει την κοπέλα να αντιμετωπίσει τι της συνέβη με τον πιο απάνθρωπο τρόπο, τελικώς της λέει “για το καλό του Χοσέ Μαρία και για το δικό σου, αυτό δεν πρέπει να βγει προς τα έξω, το καταλαβαίνεις;”.
Η τελευταία φράση της Φωνής του Big Brother με χτύπησε για άλλη μια φορά με τη συνειδητοποίηση πως κάθε φορά που έχουμε ένα περιστατικό βιασμού, ξυλοδαρμού και γενικότερα έμφυλης βίας, μπαίνει σε λειτουργία η μηχανή ξεπλύματος που σκοπό έχει να κατηγορήσει το θύμα ή απλά να καλύψει το θέμα με ένα πέπλο σιωπής έτσι ώστε να μην απειληθεί το status quo. Τα επιχειρήματα που επαναλαμβάνονται κάθε φορά είναι σχεδόν πανομοιότυπα: Κάτι θα έκανε κι αυτή για να τον προκαλέσει, πάντα φταίνε και οι δύο πλευρές, αφού είχε πιει τι περίμενε και πού ξέρουμε ότι λέει την αλήθεια; Victim blaming, εκφοβισμός, στρουθοκαμηλισμός, όλα στοιβαγμένα σε ένα “μη μιλήσεις, θα ‘πρεπε να ντρέπεσαι”. Μοίρασμα ευθυνών μεταξύ θύματος και θύτη, μια κοινωνία που δε φτιάχτηκε για να δώσει σε γυναίκες που έχουν κακοποιηθεί καταφύγιο.
Αλλά για εμάς τους τηλεθεατές δεν υπάρχουν αυτά τα προγράμματα; Εμείς δεν είμαστε αυτοί που χρόνια τώρα στηρίζουμε αυτές τις εικονικές αρένες για θεάματα; Reality TV, σημαίνει αντικατοπτρισμός της κοινωνίας μας στο γυαλί. Κι ίσως αυτό το περιστατικό ήταν η πιο πιστή αναπαράσταση της κοινωνικής αηδιαστικής μας πραγματικότητας.
Αυτό δεν ήταν πλέον η “χαλαρή διασκέδαση” της τηλεόρασης. Η κατάσταση μοιάζει με σενάριο από τη σειρά Black Mirror. Είναι η δυστοπία. Και δεν είναι προσομοίωση της οθόνης πια, είναι μια πραγματικότητα.
Η τρυφεράδα θα σώσει τον κόσμο.
Γράφω γιατί αλλιώς θα σκάσω.